اسباب نزول در تفسیر مجمع البیان

 بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »مجمع البیان« اثر حسن بن فضل طبرسى است. این تفسیر که در 536 ه .ق. به نگارش در آمده از جمله مهم‌ترین تفاسیر جامع شیعه است.  در این تفسیر، بیان علل و اسباب نزول آیات زیر عنوان »النزول« در کنار سایر مطالب آمده است. طبرسى معتقد است اسباب نزول، سبب محدودیت آیات نمى‌شود، بلکه قرآن کریم عمومیت دارد. شیوه او در نقل اسباب نزول به صورت گزارشى بوده و از 259 مورد سبب نزول تنها در 13 مورد به تحلیل و بررسى پرداخته است. هر چند ایشان در بسیارى از موارد، اسباب نزول را با سلسله سند نقل کرده‌اند امّا موارد غیر مستند هم به چشم مى‌خورد. نیز در موارد بسیارى، در تفسیر آیات از اسباب نزول به عنوان مؤیّد بهره جسته است.  تاریخ، ضرورتهاى فقهى و ظاهر آیه ملاکهاى طبرسى در نقد و تحلیل اسباب نزول و سیاق آیه و عمومیت آیه ملاک ترجیح یک سبب نزول بر دیگرى است. مرحوم طبرسى در تفسیر آیات و بیان مطالب، به ویژه در نقل اسباب نزول، از تعصّبهاى مذهبى بشدّت پرهیز کرده است.